notifications
Kolumne «Mundartecke»

De Jucheneggpuur

Alt Stadtrat Andreas Bossard über einen seiner Vorfahren: den ersten weltlichen Lehrer in Oberwil.

De Maa, vo dem woni jetzt tue verzelle, hed im vorletschte Joorhundert gläbt. Es isch e Voorfaar gsy vo üüsere Familie und im Familiearchiv hani öppis über sys Lääbe vernoo. De Josef Bossert (1808-1892) isch vor mede 200 Joor - dobe uf em Wyräbehoof «Hinterer Bernold» uf d Wält choo. Dee Hoof isch deet gschtande wo hüt s Guggital schtood. De Hof Bernold isch bigoscht es schööns Häimetli gsy. De Hoof isch zwüschet em Fridbach und em Mänibach glääge und isch vom Brüschräin bis abe in Roost ggange.

Josef Bossard (1808 – 1892), Bauer auf der Jucheneegg unterhalb des Zugerbergs und erster weltlicher Lehrer in Oberwil.
Bild: Bild: Bossard Archiv

De Josef Bossert isch näbe vier Brüedere und dry Schwöschtere uufgwachse und hed scho als Bueb uf em Hoof wäärli vil gwärchet. Är isch es gweckts Püürschtli gsy und isch i de Schuel guet fürsi choo. Är hed welle e Heer* wärde. Nach eme guete Gymnsialstudium hed är welle is Prieschterseminar yträtte. Es hed aber nid müesse sy. Vomene Ugfeel (Unfall) noo hed är es styffs Chnüü überchoo. Wil är nid hed chönne vor em Altar chnüüle, hed mer in nid is Seminar uufgnoo. Gsundi Gläich isch zu säber Zyt für die Gäischtliche wichtig gsy.

Drum hed är müesse für en anderi Arbet umeluege. Är hed zerscht es paar Jöörli bim Vatter und de bim Brüeder Konrad uf em Hof Bernold gschaffet. Syn Brüeder, de Konrad Bossert, hed de 1882 im Vatterhuus vom Hoof es Gaschthuus ygrichtet und zää Joor spööter hed syn Sohn Alois druus s Kuurhuus Guggital gründet. Das hed Um- und Aabuute prucht. S Kuurhuus Guggital isch guet gloffe bis äbe de, mit em Uusbruch vom 1. Wältchrieg, de Spanische Grippe und de Wirtschaftskrise de Tourismus  au i de Innerschwyz zämeghyt isch. Drum händ üüsi Voorfaare 1926 s Guggital müesse verchaufe. De Franz Moser hed das Kurhuus übernoo und sit 1953 ghöört de läbhaft Betrieb de Famili Elsener. Schöön as es s Guggital noch über 140 Joor no gid. Do chönd mir Zuger de Familie Elsener dankbar sy.

Zruugg zum Josef Bossert, dee isch nid uf dem Hoof plibe. Är hed sälber welle gutschiere und isch drum i de Juchenegg am Hang zum Zugerbäärg go puure. D Juchenegg isch de erschti Hoof a de Schlittelstrooss vom Bäärg gäge d Schönegg abe. Mit sym styffe Chnüü hed är nid chönne e Gäischtliche wärde – aber puure a dene stotzige Häng hed är chönne!

Är isch amigs am Sunntig uf Oberwyl abe z Chile. Deet unde hed de Hoochwürdig Kaploon Paul Anton Wickart fürs Seelehäil glueget. De Kaploon hed au müesse Schuelmäischtere und dene lääbige Gischpeli s ABC bybringe. Daas isch nid immer äifach gsy für dee gschydi Maa. As Kaploon hed är suscht no e Huufe Arbet ghaa und nümme z Bode möge mit de Schuel.

Äinisch noch de Mäss verchund im uf em Oberwyler Chilewääg de Josef Bossert. Si händ zäme prichtet und de Jucheneggpuur hed verzellt, as är au en Heer* wäär wenn sys rächte Chnüü gsund wäär. Jetz mües är si halt dry schicke und i de Juchenegg obe Chüe hirte und mälche. Är wär froo, wen är denäbet naümis chönnt verdiene. Zyt häig är, und schaffe tüeg är gääre.

De Kaploon luegt ene vo de Syte noo aa. «Hm», macht er und tänkt: Daas isch my Maa. I gibe d Schuel i demm. Dee isch bimäich e gwiffte Maa und chas besser mit de Gööflene weder ich.

Wüssid ier waas, Bossert? Losid! Nämid ier mir d Schuel aab! Ich chume mit dene chlyne Gööflene nid eso rächt z Schlaag und ha e Huufe Wichtigs z mache. Ier sind e guet pildete Maa und chönid daas scho. Die 428 Fränkli, won ier defüür pro Joor überchömid, tüend er uf d Syte legge, und bis in es paar Jöörli händ er es Vermögeli binenand.

De Josef Bossert hed tifig überläid, wien er well d Zyt ytäile, as d Chüe i de Juchenegg obe und d Chind z Oberwyl unde nid z churz chömid. Druuf säid er: «Guet, Her Kaploon, i nime d Schuel». Übernäächscht Wuche fooni z Oberwyl unde aa.

S nöchscht Mool ghörid ier, wie de Jucheneggpuur Josef Bossert ab 1850 z Oberwyl tued Schuelmäischtere.

* Heer – Pfarrer

Quellen : Bossard Archiv, Schanz und Leseheft «Bletter vom Zugerbärg» von Hans Bossard

Die Mundartecke erscheint monatlich und enthält Geschichten und Erinnerungen aus der Stadt Zug. Ein Tipp für diejenigen, die Schwierigkeiten beim Lesen haben: Sie sollten es mit Lautlesen versuchen.

Kommentare (0)